Katran suyu Nedir?

Katran Suyu : Hekimlikte kullanılan katranlı suya verilen isimdir.

Katran ağacı nedir?

Familyası: Çamgiller (Pinaceae). Türkiye’de yetiştiği yerler: Güney Anadolu dağları, Sultandağı, Eğridir ve Beyşehir ormanları. Kırk metreye kadar yükselen, kışın iğne yapraklarını dökmeyen daimi yeşil orman ağaçları. İğne yaprakları 20-50 tanesi bir arada demet halinde, dala bağlanmış olarak bulunur. İğne yaprakları 1,5-3,5 cm boyunda, sert, batıcı, sivri, kesitleri yassı ve köşelidir.

Katran ağacı, Lübnan sediri olarak da bilinir. İlk defa Lübnan’da bulunduğundan bu ad verilmiştir. Sedir ağaçları münbit topraklarda yetişir ve ışık ağacıdır. Kozalakları kahverengi, silindir biçiminde ve dallarda dik durur. Gövdeleri pürüzsüz ve grimsi renktedir. Ağaçlar şemsiye şeklinde görünürler. Kullanıldığı yerler: Tıbbi olarak gövde ve dallarının yakılmasıyla elde olunan katran kullanılır. Katranı halk arasında sarı katran olarak bilinir. İdrar ve solunum yolu hastalıklarında, dıştan ise cilt hastalıklarında antiseptik olarak, bilhassa keçi ve benzeri hayvanların cilt hastalıklarında çok kullanılır. Kerestesi yumuşak ve dayanıklıdır. Kolay işlenir. Yeraltı ve köprü inşaatları ile travers imalinde, çürümemesi dolayısiyle çok kullanılır.

Katran nedir?

Ağaç, kömür ve petrol gibi organik maddelerin kapalı bir kapta havasız olarak imbiklenmesi ile meydana gelen ürün. Siyaha yakın koyu kahve renkli bir maddedir. Katran, ülkemizde özellikle Osmanlı İmparatorluğu döneminde Güney Anadolu’da, Toros Dağlarında elde edilmekteydi. Katranların çoğu sıvı veya sıvımsı olup, karekteristik kokuya sahiptirler.

Zift, katranın destilasyonundan arta kalan maddedir.

Kömür katranının ekonomik değeri büyüktür. Bu katranın çoğu, maden eritme ocaklarında kullanılan kokun elde edilmesinde yan ürün olarak ele geçer. Katranın fraksiyonlu destilasyonundan katranı meydana getiren maddeler elde edilir. Kullanılan kömüre ve elde etme şartlarına bağlı olarak fraksiyonların tam bileşimi çeşitlidir. Kömür katranından 200’den çok bileşik elde edilir. Bu bileşikler boya, patlayıcı, tat verici şey, mikrop öldürücü ve ahşap koruyucu gibi muhtelif maddelerin imalatında kullanılır. Halen bazı kömür katranlarından su izolasyonu malzemesi, çelik fırınlarında yakıt olarak, yol yapımında ve çatı kaplama maddesi olarak istifade edilir.

Kömür katranları genellikle, kömürün vakum altında (5-40 mmHg) 450°C’ye kadar ısıtılması ile elde edilir. Kömürün ağırlıkca % 6,5 kadarı katran olarak elde edilir. Yoğunluğu 0,99 g/cm 3 olan kömür katranı organik bileşiklerin karmaşık bir karışımı olup, daha çok aromatik hidrokarbonlardır. Kömür katranının hafif kısmı yani 200°C’nin civarında uçan kısımları benzen, toluen, ksilen, muhtelif asit ve bazlar ihtiva ederler. Orta kısmı 200-250°C’de ayrılan kısmı olup, başlıca katran asitlerini, bazlarını ve naftalin ihtiva eder. Ağır kısmı (250-300°C arasında geçen kısmı) metilnaftalin, kreozod (katran ruhu) bulundurur. 300-350°C arasında geçen kısımlar ise fenantren, antrasen, karbozol ve kinolin bulundurur. Artık ise katran ziftidir.

Odun katranları: Sert veya çam gibi reçineli ağaçlardan elde edilir. Odun katranı ruhu denilen kreozot (odun katranının 200-280°C arasında imbiklenmesiyle elde edilen bir sıvı olup, hidrokarbonların krezollerin, fenol ve diğer aromatik bileşiklerin karışımıdır) sert ağaç olarak bilinen sedir ve ardıç ağaçlarının kök ve gövde kısımlarının yakılmasıyla meydana gelen odun katranının yoğun yağlı kısmından elde edilir. Çam katranı çinko ve kurşun cevherlerinin flotasyonunda (yüzdürülmesinde), deterjan sanayiinde ve mikrop öldürücü olarak kullanılır.

Sert ağaçların uçucu kısımları ortalama % 81 su, % 3-4 metil alkol, % 6-8 asetik asit, % 7 katran ihtiva ederler. Katran ise yağ asitlerini, esterleri, ketonları, alkolleri, fenolleri ve fenollerin metil eterlerini ve yağları ihtiva eder.